Pilot in het hbo: Emily Huurdeman eerste PD-kandidaat binnen Fontys

In het buitenland bestaan promoties in het hbo al langer. In ons land nog niet. Het belangrijkste verschil tussen een PD en een PhD is dat het gaat om praktijkgericht onderzoek en dat kandidaten werken aan een portfolio in plaats van een proefschrift als eindproduct.

In de landelijke pilot in zeven verschillende domeinen onderzoeken hogescholen nu hoe ze zo'n promotietraject kunnen vormgeven en of er ruimte is voor PD's in het hbo. Fontys doet mee in de domeinen Kunst + Creatief, Gezondheid & Welzijn en Leren & Professionaliseren. Emily Huurdeman heeft daarbij de eer om de eerste PD-kandidaat bij Fontys te zijn.

Emily is kunstenaar, actief in de performance kunst, onderzoeker (ze studeerde onder meer artistic research aan de Universiteit van Amsterdam) en docent bij Fontys bij de master kunsteducatie in Tilburg. ‘Het lectoraat van Falk riep vorig jaar op om een voorstel in te dienen voor een onderzoek dat zou leiden tot een mogelijke professional doctorate. Daar heb ik op gereageerd.’

Artistiek onderzoek

Emily doet de komende vier jaar praktijkgericht artistiek onderzoek, waarbij haar eigen kunstpraktijk onderzoek is van het onderzoekstraject. ‘Uiteindelijk leidt mijn onderzoek tot een portfolio dat er anders uitziet dan een traditionele thesis of dissertatie. Ik zal de hoeveelheid tekst beperkt houden. Mogelijk maken een of meer lecture performances – een soort kruising tussen een lezing en een performance – of installaties ook deel uit van het portfolio waarmee ik mijn promotie afrond. Een mengvorm dus.’

Dat de vorm waarin ze verslag zal doen van haar onderzoek nog open ligt, maakt haar niet onrustig. ‘Integendeel, ik vind dat een prettig idee. Ik ben aan het schrijven en geef interactieve lezingen, en zo onderzoek ik wat werkt en wat niet. Dat wil niet zeggen dat ik nog geen enkele houvast heb. Ik heb bijvoorbeeld al wel een centrale onderzoeksvraag geformuleerd.’

Essay in een nieuwe vorm

Emily doet onderzoek naar "essayeren als collectieve en performatieve praktijk". Wat houdt dat in? ‘We kennen het essay als een geschreven vorm, maar tegenwoordig heb je ook video- en audio-essays. Mijn onderzoek richt zich op de vraag wat je doet als je een onderwerp aan het essayeren bent terwijl het eindproduct nog niet vaststaat. Welke performatieve manieren ontstaan er dan?’

‘Verder onderzoek ik hoe we het proces van het essayeren, dat van oudsher werd gedaan door mensen die in hun eentje werkten, collectief kunnen maken. Kun je ook samen essayeren en zo ja: hoe? En levert samen essayeren, waarbij je een onderwerp vanuit meerdere invalshoeken onderzoekt, nieuwe inzichten op? Daar ben ik benieuwd naar.’

Waardering

Hoewel het om een pilot gaat, voelt Emily zich bevoorrecht om mogelijk als een van de eersten in Nederland een professional doctorate te gaan behalen. ‘Wat ik gaaf vind, is dat ik in een groep zit van PD-kandidaten van alle andere kunstacademies en hun lectoren. Zo ontstaat een sterk netwerk waar we later veel plezier van kunnen hebben.’

Ook Falk is opgetogen. ‘Wat in de kunsten gebeurt doet qua complexiteit niet onder voor wat er op universiteiten gebeurt. Dat er nu een pilot is voor een derdefasetraject voor de kunsten, vat ik op als waardering en erkenning voor ons vakgebied.’

Brede ontwikkeling

Emily hoopt dat haar onderzoek haar verder brengt op alle drie de gebieden waarop ze professioneel actief is: als kunstenaar, onderzoeker en docent. ‘Het waren tot voor kort drie grotendeels separate bezigheden. Binnen mijn PD-traject komen ze samen, waardoor ik mezelf op elk van de drie disciplines verder kan ontwikkelen.’

Falk: ‘Als Emily dit traject heeft afgerond, ligt de wereld voor haar open. Niet alleen omdat ze dan veel kennis en vaardigheden heeft opgedaan, maar ook omdat ze dan een enorm netwerk heeft opgebouwd – en dus ook haar werkgever, Fontys. Mensen die de afgelopen jaren in de kunsten zijn gepromoveerd zijn op heel mooie functies terechtgekomen.’