Autonomie zorgt voor weerbaarheid en dat kun je leren

Wie zich bewust is van de eigen autonomie kan de ander beter helpen diens autonomie te vergroten. Aan de hand van die gedachte volgde een groep Fontysmedewerkers dit jaar zes bijeenkomsten over autonomie in het onderwijs.

Centraal daarin stond het ontwikkelen en verbeteren van communicatie- en coachingsvaardigheden gebaseerd op concepten uit de Transactionele Analyse (TA). TA is een psychoanalytische benadering die is gericht op het doorgronden van interacties (transacties). Het doel is om een dieper inzicht en begrip te krijgen in specifiek gedrag en daarbij de mogelijkheden aangereikt krijgen om ineffectieve interacties te veranderen.

Nuttig

En dat is heel nuttig, stelt Mücan Benli-Benli, lerarenopleider bij de lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn. ‘Aan de hand van modellen hebben we gekeken naar ons eigen gedrag op het gebied van autonomie ten opzichte van studenten. Ik heb die modellen toegepast op voorbeelden uit de praktijk.’

‘Zo heb ik bijvoorbeeld het “oké-kwadrant” gebruikt tijdens een coachingsgesprek met een student. Daarmee konden we beiden vanuit een helikopterview kijken naar de situatie. Het verschafte zowel mij als de student inzichten en we konden op professionele wijze in dialoog blijven. Achteraf is deze student er nog een paar keer op teruggekomen en vertelde ze mij dat ze dit in andere situaties heeft toegepast. Practice what you preach op zijn best, wat mij betreft.’

Inzicht

De training bood onder andere inzicht in de eigen manier van werken, stelt Marcel Peeters, docent Elektrotechniek bij Engineering. ‘Met mijn technische achtergrond had ik geen kennis van veel van dit soort theorieën. Ik moet zeggen: TA is heel toegankelijk. Ik ben me veel meer bewust geworden van de dingen die ik doe in een studentgesprek’, zegt hij.

‘Het was voor mij een eye-opener dat ik in zo’n gesprek de neiging heb de student te willen helpen bij het oplossen van het probleem. Dat draagt niet bij aan de autonomie van de student. Juist door samen opties te verkennen, kun je de student helpen zonder het probleem voor die student meteen op te lossen.’

Hoge verwachtingen

Het vergroten van autonomie is essentieel om beter te kunnen functioneren in de samenleving en een gelukkig(er) leven te leiden, stelt Imke. ‘We voelen allemaal een hogere werkdruk, de wereld is complexer geworden, maar we willen wel regie houden over ons eigen leven’, zegt zij. ‘Dat geldt zeker ook voor studenten. Dan is het nog belangrijker dat je jezelf goed kent. Anders ga je ten onder aan hoge verwachtingen en sociale vergelijkingen.’

‘Dit gaat over regie kunnen pakken over je leven’, zegt Barbara van den Enden, docent Professionalisering bij Elektrotechniek. ‘Als je weet wie je bent en dus ook weet wat je kunt en wilt, kun je datgene kiezen wat bij jou past. Het zorgt ervoor dat je je veerkrachtiger en flexibeler voelt, en minder druk ervaart.’ Mücan: ‘Dat je weet dat je niet afhankelijk bent, maar dat je opties hebt.’

Meer mogelijkheden dan ooit

Wat die opties betreft: studenten hebben die meer dan ooit, zowel binnen als buiten de studie. Dat maakt het voor sommige studenten moeilijker om beslissingen te nemen, concludeert Riny Bovy-Ortmans, docent en studiecoördinator Sportkunde aan Fontys Sporthogeschool.

‘Wat is op dat moment belangrijk en hoe kun je daar je zelfregie in pakken? Daarin probeer ik studenten meer inzichten te geven’, zegt zij. ‘Het gaat bij autonomie zeker ook om mentale weerbaarheid en weten wat je nodig hebt om jezelf gelukkiger te voelen.’

Persoonlijke ontwikkeling

Het toepassen van TA bij coachen op autonomie kan al zijn effect hebben door simpelweg meer aandacht te hebben voor persoonlijke ontwikkeling, weet Ivonne van de Sanden, studentcoach bij Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Niet alleen voor studenten, maar ook voor docenten. ‘Wat neem je mee als persoon die beneden in de collegezaal staat? Als je jezelf beter leert kennen, kun je beter functioneren en autonomer handelen.’

Het enthousiasme over de training is groot onder de deelnemers. ‘We hebben ingezoomd op communicatie, het analyseren ervan en doorgronden wat je bij jezelf en bij de ander ziet’, zegt Ivonne. ‘En dat ook uitvragen. Je leert te kijken wat eronder zit. Dat was heel leerzaam.’

De training heeft bovendien invloed op meerdere vlakken tegelijk, meent Barbara: ‘Studenten vragen veel van docenten. Als de student meer zelfstandig en zelfredzaam is, dan helpt dat henzelf, maar ons ook. En dat helpt Fontys weer. Het zou dus goed zijn als iedereen deze training volgt.’

Lees meer

Vorige Volgende

• Talentgericht Onderwijs

Coachen op autonomie

Start met de training Coachen op autonomie en vergroot de autonomie bij jezelf en en de student.

Locatie

Eindhoven

Duur

4 bijeenkomsten op jaarbasis

Startdatum

20 september

Lees verder

• Talentgericht Onderwijs

Netwerk Autonomie-ondersteuning

Hoe zorg je er als docent voor dat de student een steeds grotere mate van invloed krijgt op wat hij doet, leert en hoe hij leert? In dit netwerk delen we ervaringen, doen we onderzoek en voeren we experimenten uit. We leren van elkaar en met elkaar.

Locatie

Lees verder