Buitenlokaal Stappegoor op initiatief van Rolf Touwen

415.000 Nederlandse kinderen spelen nooit buiten, zo blijkt uit onderzoek van Jantje Beton. Dat heeft desastreuze gevolgen. Niet alleen voor hun motoriek, maar ook voor de ontwikkeling van hun brein. Rolf Touwen, met dertig jaar ervaring in het onderwijs een oude rot in het vak, kan het weten. Rolf werkte onder meer als leerkracht in het basisonderwijs en leert nu aan de Fontys pabostudenten in Tilburg hoe ze bewegingsonderwijs moeten geven, vooral aan kleuters.

Wat is een buitenlokaal en waarom zou je er een maken? Rolf: ‘Een buitenlokaal is een plek in de openlucht waar je kunt lesgeven. Dat heeft specifieke voordelen en trouwens ook een paar nadelen. Studenten zijn buiten misschien wat eerder afgeleid en je hebt geen digibord tot je beschikking. Bovendien ben je buiten minder goed verstaanbaar. Maar de voordelen van buiten les krijgen zijn een stuk groter.’

Het buitenlokaal, dit voorjaar geplaatst, oogt basaal: enkele betonnen bankjes in een cirkelopstelling en een doek, gespannen tussen wat palen, dat voor schaduw zorgt. Kosten: € 15.000. ‘Gelukkig hadden we nog budget uit de coronagelden. Samen met Simon Bergmans van het facilitair bedrijf en mijn collega’s van de ‘denktank’ Kitty Walravens en Maartje Schollen heb ik dit voor elkaar gekregen. Dat had nog best wat voeten in de aarde overigens. Je moet een geschikte plek zien te vinden en toestemming krijgen van allerlei commissies en instanties. Dat heeft Simon gelukkig allemaal geregeld.’

Betere leeropbrengsten
Wie buiten les krijgt, leert beter, aldus Rolf. ‘Daar is veel wetenschappelijk bewijs voor. Een van de redenen voor de verbeterde leeropbrengsten is de aanwezigheid van zuurstof. Onze hersenen hebben zuurstof nodig en in een afgesloten collegezaal is daar minder van aanwezig. Daarnaast zijn kinderen en ook de meeste studenten graag buiten. Ze voelen zich daar lekkerder, wat de motivatie om te leren ten goede komt. Onderzoeksjournalist Mark Mieras heeft dertig verschillende onderzoeken vergeleken. De conclusie was helder en eenduidig: lessen in de buitenlucht worden leuker gevonden en werken beter dan lessen binnen (zie kader). Wij zeggen niet voor niks: alles wat je buiten leert, komt beter binnen.’ Wat lang niet iedereen weet, aldus Rolf, is dat bewegingslessen niet alleen goed zijn voor de ontwikkeling van de motoriek, maar ook ten goede komen aan de executieve functies van het brein. ‘Denk aan hersenfuncties zoals plannen en organiseren, time management, emotieregulatie en inhibitie ofwel het vermogen om primaire prikkels te weerstaan.’ (Tekst loopt door onder foto.)

Het buitenlokaal in Tilburg bevindt zich aan de noord-oostkant van de Juridische Hogeschool (gebouw P3). Wie het lokaal wil gebruiken, kan de plek reserveren door een mailtje te sturen naar henf-meldpunt-tilburg@fontys.nl. Rolf: ‘Op termijn willen we dat veranderen, zodat het buitenlokaal online kan worden gereserveerd. Overigens kun je de plek ook gebruiken om te bewegen, dus zonder er les te geven. Er staat een grote kist met materialen zoals hockeysticks, tennisrackets en andere materialen. Je kunt er trouwens ook prima reken- en taallessen geven, net als aardrijkskunde enzovoorts. Je moet je les alleen even anders voorbereiden.’

Duurzaam
Meerdere vierdejaars studenten van de Fontyspabo studeren momenteel af op de effecten van bewegend leren. Rolf: ‘Ook veel bedrijven onderzoeken hoe ze bewegend leren kunnen inzetten. Buitenonderwijs is in feite heel duurzaam, want het bevordert de lichamelijke én geestelijke gezondheid en maakt leren blijvend leuker.’

Tijdens het Fontys for Society Event (vrijdag 12 september 2025, 12.00-18.00 uur, Campus Rachelsmolen in Eindhoven) geeft Rolf Touwen een presentatie over het buitenlokaal.