Hybride leeromgevingen: samen met de voeten in de klei

De hybride manier van leren – een kruisbestuiving tussen onderwijs en werkveld - is op zich niet nieuw. Er zijn legio voorbeelden te noemen. Fontys Hogeschool Economie en Communicatie werkt bijvoorbeeld al samen met mkb-bedrijven aan de transitie naar een duurzame en circulaire economie. Bij de Rabobank loopt een onderzoek naar inclusief personeelsbeleid vanuit HRM, Toegepaste Psychologie en Fontys ICT, binnen de TalentHub.

Hoewel Fontys steeds meer hybride leeromgevingen zoals de TalentHub heeft (zie overzicht), betekent dit niet dat de hybride leeromgeving (hlo) al overal is geïntegreerd. Dat is wel het streven van Fontys, zoals beschreven in de beleidsvisie Fontys for Society. In 2025 zou elke opleiding hybride leeromgevingen moeten aanbieden zodat iedere student in elke fase van de opleiding kan leren en onderzoeken in echte praktijkcontexten.

Up-to-date blijven

De docent van de toekomst werkt volgens Bos intensief samen in hybride leeromgevingen en dat is om meerdere redenen heel waardevol. ‘Het helpt om je kennis up-to-date te houden. Kennis en vaardigheden gaan roesten als je niet meer in het werkveld actief bent.’ Dat is één reden waarom de hlo van belang is, vindt Bos.

De andere is dat de samenwerking voor alle partijen een upliftend effect heeft. ‘Ik werd er zelf door gegrepen toen wij vijf jaar gelden voor het Centraal Bureau voor de Statistiek samen met studenten een project hadden rond duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Iedereen die eraan meedeed, had achteraf een twinkeling in de ogen.’

‘Hoe dat kwam? We hadden inspirerende gesprekken. De onbevangenheid van studenten leidde tot open vragen en dat leverde veel op. Zo ontdekte ik als docent mijn eigen onvermogen, door alle kennis die ik inmiddels heb, om neutraal te kunnen zijn. In hybride leeromgevingen vervagen rollen en dat leidt tot en een gezamenlijk leerproces. Zo kunnen we huidige maatschappelijke uitdagingen beter aanpakken.’

De hybride leeromgeving is volgens Bos bovendien de ideale plek om praktijkgericht onderzoek te integreren met het onderwijs. ‘We worstelen er al jaren met de vraag hoe we inzichten vanuit onderzoek laten terugvloeien naar het onderwijs. Het probleem van die vraag is dat we onderwijs en onderzoek dan benaderen als twee aparte werelden. De kunst is om onderzoek en onderwijs te integreren. Hybride leeromgevingen zijn daar de ideale plek voor.’

Inpassen in filosofie

Hybride onderwijs vergt nog inspanningen op allerlei vlakken. Er is bijvoorbeeld een andere kijk op het beoordelen nodig, want die is nu nog vaak afgestemd op traditioneel onderwijs.Daarnaast zijn veel hybride leeromgevingen nog te weinig interdisciplinair van aard en is er meer expertise nodig om de samenwerking tussen de verschillende partijen te laten slagen. ‘Als je bij een bedrijf als de Rabobank binnenkomt, willen ze meteen morgen beginnen, terwijl het onderwijs nog vastzit aan allerlei randvoorwaarden zoals onderwijsplanningen.’

Tenslotte vindt Bos het belangrijk dat opleidingen zich afvragen hoe hybride zij het onderwijs willen inrichten. ‘We moeten oppassen dat we hybride leeromgevingen niet “er eventjes bij doen”. In hoeverre mogen hybride leeromgevingen de kern vormen van ons onderwijs? Vanuit het programma Hybride Leeromgevingen willen we instituten motiveren om het hybride onderwijs zo veel mogelijk in te passen in hun filosofie en onderwijsprogramma.’